Kunst en activisme

Wanneer kunnen we zeggen dat kunst activisme wordt? Wat is de dunne grens tussen pure propaganda en toewijding? Regisseurs, fotografen, schilders, beeldhouwers, schrijvers, decorontwerpers, dansers: alle mannen van passie die zich inzetten voor het behoud en het welzijn van de planeet en de mens, om ervoor te zorgen dat de boodschap die de rest van hun leeftijdsgenoten bereikt niet stopt tot de zuivere en eenvoudige contemplatie van het werk, maar die zich een weg baant door een reeks acties waaraan het onvermijdelijk geconditioneerd is. Het zijn mannen die de motoren van de wereld onderzoeken, op de hefbomen die het collectieve bewustzijn aanwakkeren. Zonder hen zou je misschien een lange, eeuwigdurende slaap kunnen slapen. De geest, het hart, de hand worden sterk met elkaar verbonden delen tussen hen.

De kunstenaars-activisten

Is de kunstenaar een activist? Het kan zijn. Gezien de steeds snellere veranderingen die we aannemen, moet er een duidelijke behoefte aan zijn dat dit naar voren komt. Hier is dan wie zich voelt om woordvoerder te worden. Van de Amerikaanse Guerrilla Girls On Tour tot de Mexicaanse Minerva Cuevas. Van de Albanese Anri Sala tot de Italiaanse Gianni Motti, van de Kossovaro Sislej Xhafa, tot de Taiwanese Shu Lea Cheang en weer tot Marjetica Potrc, Superflex tot de provocaties van de controversiële Chinese kunstenaar Ai Wei Wei.

Een van de voorbeelden die vandaag kunnen worden genoemd in termen van kracht, impact en continuïteit van betrokkenheid is Chris Jordan, met zijn Midway fotoreportage over de albatrossen, dood, verscheurd en weer in elkaar gezet met de ingewanden vol plastic die we in de zeeën loslaten. Een serie opnames die het geweten bewegen en ons laten zien, via de directe en open lens van de camera, wat we zijn.

Een ander voorbeeld is de directeur van La belle verte, in het Italiaans vertaald als Il Pianeta Verde, Coline Serreau . Dit is een film uit 1996 maar zeer modern, een film die, in een lichte toets, de problemen behandelt die de westerse wereld teisteren, dat is de razernij, het misbruik van commando, vervuiling, de wilde consumptie van natuurlijke hulpbronnen en ruimtes, de menselijke cyclus. Het verhaal is dat van een groep buitenaardsen die op Aarde aankomen.

Zelfs het theatrale stuk I Monologhi della Vagina van Eve Ensler kan worden beschouwd als actieve kunst, in afkeuring, met gevoeligheid voor alle vrouwen, de misbruiken en het geweld dat vrouwen hebben geleden. De Monologen zijn nog steeds elk jaar op Valentijnsdag vertegenwoordigd in theaters, universiteitscampussen, cafés, ruimtes over de hele wereld.

Het belang van actieve kunst vandaag

Politieke, sociale betrokkenheid, milieubescherming, protest tegen oorlogen en misstanden, directe interventie, vrede. Soms worden de velden en grenzen tussen kunst en activisme zo dun dat de vormen verloren gaan. De betekenis wordt uitgedrukt en wordt een levende kwestie van actie. De directe impact, functionaliteit, observatie. Alles dringt door. Het is een reeks mensen wier werk op zich een scheidslijn heeft tussen kunst en toewijding en dat vaak nog wordt gedefinieerd; een model dat wordt bepaald door het publiek zelf, bijna "buik", afhankelijk van de emotionele impact die het ontvangt. En wanneer dit soort kunst voorbij is, heeft het zeker al zijn sporen nagelaten. Een onuitwisbaar teken. Het wordt nu opgevat dat actieve kunst een sterke behoefte is om te reageren in het licht van een systeem van waarden in een crisis en de wens van de kunstenaars om niet te degraderen wordt gevoeld . Deelnemen aan kunst betekent een kritische gedachte, ruimte en een bepaalde tijd terugnemen, beschermen, contact herwinnen.