Op dit moment wordt muziektherapie internationaal steeds populairder voor de behandeling van psychosomatische en neuropsychiatrische aandoeningen en aandoeningen, maar het is een therapeutisch model dat zijn oorsprong vindt in rituele contexten die voorafgaan aan het wetenschappelijk gebruik van muziek als een helende tool.
Een lokaal voorbeeld van traditionele muziektherapie is het tarantisme, een choreutisch-muzikaal ritueel met religieuze en therapeutische waarden dat plaatsvond in Salento (Zuid-Puglia) vanaf de Middeleeuwen tot het einde van de jaren 1950.
Tarantism is een religieus healing ritueel genaamd " muzikale exorcisme " dat het mogelijk maakte, door middel van muziek en dans, aandoeningen te genezen die werden veroorzaakt door de beet van een giftige spin.
Het choreutisch-muzikaal genezingsritueel
Het centrale element van het ritueel is de tarantula, taranta, een giftige spin die, volgens de lokale mening, met zijn snuif verwarring, agitatie, paroxysme en stijfheid kan veroorzaken.
De slachtoffers van de taranta waren vooral vrouwen die zich toelegden op het oogsten van tarwe en de consequentie van de beet was het bezit van de geest van de spin .
De enige effectieve remedie tegen deze vorm van bezit was de tussenkomst van een lokaal orkest, bestaande uit gitarist, violist, tamboerijnspeler : de muzikanten regelden zichzelf rond de vrouw liggend op een laken en brachten verschillende pizzica- melodieën op de voorgrond om de tarantata met de juiste. Op dat moment begon de vrouw te rollen en op de grond te draaien in een krampachtige dans die enkele minuten duurde, tot de symbolische dood van de spin die gebeurde door de tussenkomst van Sint Paulus .
Het hoogtepunt van het ritueel vond plaats tijdens de nacht tussen 28 en 29 juni, in de kapel van San Paolo in Galatina, in de provincie Lecce. Het tarantaat ging op pelgrimstocht naar de kerk vergezeld van muzikanten als een teken van dankbaarheid aan de heilige voor de ontvangen genade of om het aan te roepen als het nog niet was verleend.
Meer informatie over Salento pizzica
Antropologisch lezen van tarantisme
Hoewel het tarantisme is gereduceerd van medicijnen tot een vorm van psychische stoornissen, collectieve hysterie of vrouwelijke fictie en van de kerk tot een vorm van hekserij, is het fenomeen diepgaand bestudeerd door de antropologie vanwege zijn eigenaardige symbolische waarden en onderliggende betekenissen deze culturele expressie.
De beroemdste studie over het tarantisme dateert van 1959, toen Ernesto de Martino naar Salento ging om een onderzoek over het onderwerp te doen. Op het veld realiseerde De Martino een reeks elementen die de interpretatie van tarantisme in termen van ziekte of wanorde uitsloten : sommige gebieden werden als immuun voor de beet beschouwd, de behandeling werd elk jaar herhaald op specifieke data, de gevallen waren bijna uitsluitend vrouw, en de leeftijd en verwantschapsrelaties van het tarantaat hadden goed gedefinieerde kenmerken.
Volgens de interpretatie van de antropoloog was het ritueel niet zozeer gericht op het genezen van het gif van de spin, maar eerder op het uiten, via een cultureel geaccepteerde performatieve handeling, van een meningsverschil met de toestand van ondergeschiktheid, armoede en sociaal lijden waaraan zij vooral werden onderworpen zuidelijke boerenvrouwen.
De hedendaagse herleving van het tarantisme
Het door Ernesto de Martino waargenomen en beschreven tarantisme verdween samen met de economische en sociale situatie van die tijd. De traditionele boerenmaatschappij vervaagt langzaam in een poging andere productieve sectoren te bezetten, waardoor er ruimte overblijft voor nieuwe werknemers, in de meeste gevallen migranten uit andere culturele tradities waarvoor de giftige spin niet dezelfde symbolische waarde bezit. De taranta "knijpt" niet meer.
De transformatie van de zuidelijke context was echter niet bepalend voor de volledige ontbinding van het ritueel, maar eerder voor de herbezinning . In feite is het tarantisme sinds ongeveer tien jaar gestegen onder nieuwe overblijfselen die de elementen van Salento's culturele identiteit integreren met de toestand van de mensen in Zuid-Italië vandaag.
Dit proces van herstel van de kernutico-muzikale elementen van tarantisme door gemeenten, muziekgroepen en verenigingen, gedefinieerd neotarantismo, wordt een beweging van culturele, sociale en ideologische reappropriation die grote publieke belangstelling wekt, niet alleen in het zuiden maar in het geheel Country.
Een evenement dat een belangrijk moment markeert in het proces van culturele renaissance van het tarantisme was de concessie van de kerk van San Paolo aan de gemeente Galatina door de huidige eigenaar, die plaatsvond in 2005.
Bovendien organiseert de gemeente Galatina, in samenwerking met Unesco, elk jaar een evenement met een emblematische naam: " La Taranta leeft: het ritme en de beat van de tarantata-pizzica ".
Tijdens het driedaagse evenement kun je deze culturele traditie herbeleven en het opnieuw duiden volgens de culturele codes van een veranderend Italië, waar het verleden niet langer wordt gezien als heidense barbaarsheid en achterlijkheid, maar als een symbool van de identiteit van een wereld. die trots zich tegen culturele homologatie verzet.
Voor meer informatie over de relatie tussen tarantisme en muziektherapie, raden we aan het boek "The Spider That Cures" te lezen. Tarantisme en muziektherapie tussen heden en verleden "(2007) van Costanza Pintimalli.
